Özet
Bu makale, Mûsâ Câlînûs (ö. 948/1542 sonrası) tarafından Osmanlı Türkçesinde yazılmış olan bir tıp eserini tanıtmakta ve eserin çevirimyazısını sunmaktadır. Eserin başlığı, Risâle fî Tabâ’i‘i’l-edviye ve isti‘mâlihâ (İlaçların Doğaları ve Kullanımları Üzerine Bir Eser) olup, çeşitli tıbbi maddelerin (materia medica) nitelik (sıcaklık, soğukluk, yaşlık, kuruluk) derecelerini ve buna dayanarak, belirli drogların sağlığı nasıl etkilediği, onda nasıl değişikliklere sebep olduğu ve onu nasıl koruduğunu analiz etmektedir. Kısa ve görünüşe bakılırsa monoton duran bu metnin, daha kapsamlı incelenmeyi hak etmesinin üç sebebi bulunmaktadır. Birincisi, metnin Ortaçağ Latin tabipleri Bernard de Gordon (faaliyet gösterdiği dönem: 1270-1330) ile Arnaldo di Villanova’ya (1234-1310) atıfta bulunması, bu isimlerin Türkçe (ve İslâmi) literatürde muhtemelen ilk kez zikredilmesi anlamına gelmektedir. İkincisi, Mûsâ Câlînûs, II. Bâyezid çevresinde, Latince (ve de İbranice) tıp metinlerinin muhtevalarına yönelik bir pazarın var olduğunu düşünüyor olmalıdır. Üçüncüsü, Mûsâ Câlînûs’un, 1500’lü yıllarda İslâm astronomisi ile ilgili bilgilerin Venedik’e ulaşmasında muhtemel kanallardan biri olmasından dolayı, Latin tıp metinlerinin muhtevalarına olan ilgisi, Mûsâ Câlînûs’un en az iki istikamette bilgi taşıyan ilmî bir aracı olduğu anlamına gelmektedir.
Anahtar Kelimeler
II. Bâyezid tıp Arnaldo di Villanova farmakoloji Kindî İbn RüşdPaylaş
Detaylı Bilgi
- Yazarlar: Robert Morrison, Prof. Dr., Bowdoin College
- DOI: dx.doi.org/10.12658/Nazariyat.3.1.M0034
- Yıl: 2016 (Ekim) / Cilt: 3 / Sayı: 1
- Sayfa: 79-108
- Tam Metin
- Diğer Diller:
-
English
- 2745 Görüntülenme
- Sayı İçeriğine Git